Цэвэгжавын Пүрэвдорж

Цэвэгжавын Пүрэвдорж 1929 оной 6-дугаар һарын 15-да Хэнтэйн аймагай Биндэр сумын (тэрэ үедөө Дадал сум байгаа) Сэрүүн-Галттай гэдэг газарта жиирэй ажалша Цэвэгжавын хоёрдохи хүбүүн болон мүндэлһэн байгаа. Монголой суута дуушан Цэвэгжавын Пүрэвдорж гүрэн түрынгөө соёл урлалай hалбарида анха түрүүн Хүдэлмэриин Баатар гэhэн нэрэ солодо хүртэhэн хүн юм. 1937 ондо эсэгынгээ мүрдэлгэдэ хабаадуулагдажа түрмэдэ ороходо, эжытэеэ Улаанбаатар нүүhэн байдаг. Үри hадаhадынь Буряад орондо, Монголдошье ажамидардаг, урданай зоной хэлэһээр, дууша угаараа солотой байhан. Юрэнхы ажабайдалдаа Пүрэвдорж ахай номгон даруу, үсөөн үгэтэй, дулааханаар миhэлзэн ябадаг хүн hэн гэдэг. Алдарта дуушанай зохёохы зам тухай тобшохоноор хэлэбэл, Цэвэгжавын Пурэвдорж 1947 онһоо Монголой театрта ажаллажа эхилээд, дүшэ гаран жэлэй туршада эрхимээр хүдэлжэ, суута дуушан, зүжэгшэ, найруулагша боложо тодороо. 1953 ондо Бухарестдэ дэлхэйн залуушуул болон оюутадай нааданда хабаадажа, Бородиной «Игорь тайжа» зүжэгтэ Кончагай аари гүйсэдхэжэ, амжалтын шагналта хүртэhэн. 1963 ондо Монголой оперын театрай нээлгэдэ табигдаhан Чайковскийн «Евгений Онегин» зүжэгтэ Гремин тайшаагай роль бахархамаар наадаhан, тиин Орос гүрэнэй ехэ театрта уригдажа, энэл роль гүйсэдхэжэ, мэргэжэлтэ хүгжэмшэдэй үндэр сэгнэлтэдэ хүртэhэн, Ази, Европын, Россиин хотонуудаар оло дахин уригдажа, абьяас бэлигээ харуулжа, эхэ оронойнгөө нэрые мандуулhан габьяатай. Монголдоо түрэл театртаа Рахманиновай «Алеко», Лувсаншаравай «Шивээ Хиагт», Мүрдоржын «Жаргал» гэхэ мэтэ олон зүжэгүүдые найруулан табиhан, уран hайханай фильмнүүдтэ наадаhан байха юм. Тиихэдэ Пүрэвдорж 1966 онhоо эхилжэ Чайковскийн нэрэмжэтэ оперын дуушадай дэлхэйдэ мэдээжэ конкурсдо жюрида саг үргэлжэ ажаллажа гараhан хүн гээшэ. Энэ конкурсын жюридэ дэлхэйн эгээл эрхим оперын дуушад, мэргэжэлтэд ородог гуримтай юм. «Монголдоошье, хари гүрэнүүдэй суута театрнуудташье дуулаhан Цэвэгжавын Пүрэвдорж элдэб абари зантай рольнуудые тайзан дээрэ уранаар, алишье талаhаань хурсаар, абьяас бэлигтэйгээр гаргажа, харуулжа шададаг байhан, хоолойнь гүнзэгы үдхэн үнгөөр, хүсэтэйгөөр зэдэлдэг байгаа», — гээд монголой хүгжэм шэнжэлэгшэ эрдэмтэн Жанчивын дурсалга соо бэшэгдэһэн байна. Монгол орондо Хүдэлмэриин Баатар Цэвэгжавын Пүрэвдоржын жаса байгуулагданхай, түрэлэйхидынь, мүнөө тиихэдэ нютагай зон хамтаараа ерээдүйн сагта суута дуушанай нэрэ хүндые мүнхэлэн, хамтын байгуулгануудые бэелүүлхэ олон хараа түсэбүүдые табинхай. Тиимэhээ Буряад орондомнай түүхэтэ мүрнүүдэй сараа бэшэг сагай ябасаар мүнхэлэгдэхэ байха. Арадай артист, Гүрэнэй шангай лауреат Цэвэгжавын Пүрэвдорж уг удамаараа Яруунын аймагай Улхасаа нютагай хүн байгаа. Мэндэ ябахадаа, эсэгынгээ тоонто эрьен ерэжэ, түрэл гаралтаяа уулзадаг заншалтай байһан юм. Монгол уласай Хүдэлмэриин Баатар, арадай зүжэгшэн, профессор Цэвэгжавын Пүрэвдорждо зорюулагдаhан үзэсхэлэн Нарhата нютагта Цыренжап Сампиловай нэрэмжэтэ музей соо ябан ошон нээгдэхээр хараалагдана.

Ц. Пүрэвдоржын бүтээһэн дүрэнүүд гэбэл:
1. Д. Ж. Россини «Севилийн үсчин » дон Базилло
2. А. С. Доргомыжский «Лусын дагина» Мельник
3. Дж. Верди «Риголетто» Монтерон, Спарафучилло
4. Дж. Верди «Отелло» Лодвиго
5. А. Бородин «Игорь ван» Галицкий
6. П. Чайковский «Евгений Онегин» Гремин
7. П. Чайковский «Иоланта» Рэнэ
8. Л. Мөрдорж «Хөхөө Намжил» Хувилгаан
9. Дж. Верди «Травиата» Доктор
10. С. Гончигсумлаа «Үнэн» Ноён
11. Б. Дамдинсүрэн «Тэмцэл» Дандар
12. Б. Дамдинсүрэн «Амарсанаа»
13. Т. Хреников «Шуурганаар» Фрол
14. Нацагдорж «Үүлэн заяа» Хоролдой
15. Б. Дамдинсүрэн «Шарай голын гурван хаан» Гэсэр, Цасчихэр
16. А. Лувсаншарав «Шивээ хиагт» Цэрэг
17. Дамдинсүрэн «42 хоног» Саруул гүн
18. Билэгжаргал «Гэрэл сүүдэр» Өлзий
19. «Буурал бүсгүй» Хуан Ши Жин
20. Нацагдорж, Дамдинсүрэн «Учиртай гурван толгой» Балган
21. Л. Мөрдорж «Жаргал» Хувилгаан
22. Гуно «Фауст» Мефистофель
23. 1988 ондо «Алтан шонхор» гэжжэ уран һайханай кинодо Будан мэргэнэй дүрые шадамар гоёор бүтээһэн байха юм.
1981 ондо тэрэнэй «Халуун элгэн нутаг» гэжэ нэрэтэй диск гараа. Дуулаһан дуунуудынь радиогой алтан жасада оронхой. Ц. Пүрэвдорж эхэ орнойнгоо болон гадаадын театрнуудай тайзанууд дээрэһээ 6 000 гаран тоглолто хэһэн гэжэ багсаамжалагдаһан байна.