Осеева Елизавета

Елизавета Петровна Осеева Буряадай дуунай урлалай тайзанай бага хэмжүүрэй ялас гэмэ «ододой» нэгэн юм. Тэрэ 1942 оной апрелиин 19-ндэ Буряад Уласай Хяагтын аймагай Хираан-Адаг нютагта түрөө. 1966 ондо П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй һургуулиин дуунай таһагые дүүргээд, Буряадай оперо болон баледэй театрта ажалайнгаа намтар эхилээ. Түрүүн театрай найрал дуушан ябаһан аад, дуушанай ялас гэмэ меццо-сопрано хоолойтойень адаглахадаа, энэ хүн ехэ һайн ерээдүйтэй гэжэ мэдэхэдээ, оперын зүжэгүүдтэ гол дүрэнүүдые даалгажа захална. Елизавета Петровна ажабайдалай шалтагаанаар оперынгоо тайзан орхижо, Буряадай гүрэнэй дуу хүгжэмэй байшанда хүдэлхэ болоно.

Эндэ тэрэнэй ехэ һонирхолтой, тоглолтонуудтай ажал ябуулга эхилнэ. Элидхэлтэй тоглолтонуудай ходо һэлгэгдэжэ, элдэб тоглолтонуудта бэлдэлгэ хадаа зүжэгшэнһөө һайнаар хүгжэм һанажа абаха, сээжэлдэхэ, элдэб «байдалда» өөрыгөө харуулжа шадаха г. м. эрилтэнүүд урдань табигдадаг байгаа. Елизавета Осеева өөртөө эрилтэ ехэтэй, ажалдаа наринаар хандаха, ямаршье юумээр һонирходог, доторой эмхидхэл һайтай, байгаалиһаа хүгжэмдэ дуратай — эдэ бүгэдэ дуушаниие һайнаар дуулаха хэб соонь байлгадаг һэн.

Елизавета Петровна олон жэлдэ дуу хүгжэмэй байшанда ажаллахадаа, дуунай ехэ жасатай болоо: Глинкын, Мусоргскийн, Римский-Корсаковой, Вердиин оперонуудай аринуудые, Рахманиновай, Даргомыжскийн, Чайковскийн, Григэй романснуудые, урданай ород романснуудые ульһатай дулаанаар гүйсэдхэдэг һэн. Үшөө тэрэнэй ажалайнь гол һуури гэхэдэ, хүүгэдэй хүгжэм болоно. Хүгжэм ойлгуулгын гол зорилго хадаа үхибүүдые хүгжэмдэ, гоё һайханда һургалга болоно. Елизавета Осеева хүүгэдтэ зорюулһан дуун бүхэниие оперын аари гү, али романснуудые гүйсэдхэдэг шэнгеэр адли тэгшэ, наринаар хандажа сээжэлдэдэг һэн. Тэрэ дуун бүхэндэ өөрын онсо шэрэ будаг оруулха гэжэ хододоо оролдодог байгаа. Тэрээгээрээ томошуулайшье, багашуулайшье дура буляадаг бэлэй.

Елизавета Петровна дуунай «албанда» 35 жэлэй туршада бэеэ зорюулаа. Эдэ жэлнүүд соо хэды олон концертнүүдые үгөө гэээшэб! Суг хүдэлдэг нүхэдөөрөө элдэб завод, фабрикануудаар ябажа, Буряадайнгаа бүхы нютагуудаар ябаа. Тэрэ юрэнхы болон дунда мэргэжэлэй һургуулинуудаар ажалшадай, багшанарай, хүдэлмэрилэгшэдэй урда тоогүй олон тоглолтонуудые үгөө. Хонишоной гүүртэдэшье, хүгжэм дуунай байшангай танхим соошье, хүдөөгэй соёлой гуламтадашье, оперо болон баледэй театрташье, һүнэй фермэдэшье дуугаа дуулажал ябаа.

Дуулаһан дуунуудыень радио болон телевиденидэ буулгагдажа абтанхай.

Хүгжэмэй урлалай хүгжэлтын талаар аша габьяатай байһанайнгаа түлөө олон тоото Хүндэлэлэй тэмдэгүүдээр, «Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн» (1988 он) гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртэһэн юм.

Литература
1. Н.Чимбеев. Возраст — этот формальность, если молод душой человек // Бурятия, 2002, 20 апр. — С.8
2. 1000 именитых кяхтинцев: библиографический справочник ч. 1 / авт-сост. А.Б. Гендунов. — Улан-Удэ, ОАО «Республиканская типография», 2003. — С.163