Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Аюржанаева Хажидма
- Буряадай дуун болон хатарай үндэhэн «Байгал» театрай буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгын хүгжэмшэн
- Ородой Холбооной габьяата зүжэгшэн
- Агын Буряадай бэеэ дааhан тойрогой соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ
- Буряад Уласай Гүрэнэй шангай лауреат (1996 он)
- Бүхэзүблэлтын арадай уран бэлигтэнэй I ехэ нааданай илагша
- Бүхэзүблэлтын арадай дуунай болон арадай хүгжэмэй зэмсэгүүд дээрэ наадагшадай I I харалга-мүрысөөнэй илагша
Хажидма Бальжинимаевна Аюржанаева 1951 оной апрелиин 6-да Шэтэ можын (мүнөө Үбэр-Байгалай хизаар) Могойтын аймагай Ага-Хангил нютагта түрэhэн намтартай. Улаан-Yдэ хотын П. И. Чайковскийн нэрэмжэтэ дунда мэргэжэлэй хүгжэмэй hургуулиин ород арадай зэмсэгүүдэй таhагай домбрын анги дүүргэhэнэй удаа, Буряадай гүрэнэй дуу хүгжэмэй эмхи зургаанда ажаллахаар эльгээгдэжэ хүдэлөө. Удаань Буряадай радиогой Чингис Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгада орожо хүдэлнэ, хожомынь тэрэл шуулгатайгаа «Байгал» театрай бүридэлдэ оруулагдана.
Шуулгада хүдэлжэ байха үедөө дуугаар ехэтэ hонирхожо, Ородой Холбооной арадай зүжэгшэн, элитэ дуушан Ч. Г. Шанюшкинагай дуунай хэшээлнүүдтэ ябаhан байгаа. Х. Аюржанаева дуулаха шадабарияа хурсадхажа, тииhээр тоглооной өөрын hантай боложо, хоёр жэлэй үнгэрхэдэ, дуу хүгжэмэй тоглолтонуудта дуушан боложо хабаададаг болобо. Түрүүшээр Совет Армиин сэрэгшэдтэ зорюулагдаhан тоглолтонуудта, үгышье һаа хүдөө газаа гаража үнгэргэдэг олон тоото тоглолто-уулзалгануудта дууладаг байгаа. Тиигэhээр дуушан шуулгынгаа түб талмайнууд дээрэ үнгэргэдэг шухала тоглолтонуудта амжалтатай хабаададаг болоо hэн.
Х. Б. Аюржанаевагай Буряадай гүрэнэй сэнхир дэлгэстэ болон агаарай долгиндо дамжуулжа байдаг хамжаанай Чингис Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгада ороходо 1977 он байгаа. Дуушанай, хүгжэмшэнэй ажал хэжэ ябаха үедөө, Хажидма Аюржанаева тоглооной аргагүй ехэ hантай болоhон, тэдэ дуунуудаа амжалтатайгаар дуулажа гараа. Буряадай сэнхир дэлгэсэй болон агаарай долгиной хамжаанай жасада энэл хүнэй гүйсэдхэhэн буряад хүгжэмшэдэймнай олон тоото дуунууд бэшээтэй, хадагалагдажа байдаг юм.
Дуушанай хоолой бусад дуушадай дунда шанга, абьяастай, уран онсо шэнжээрээ илгардаг. Тиихэдэ Хажидма Аюржанаева харагшадатаяа дулаахан харилсаа байгуулжа шададаг юм. Энэ хүн тон ажалша, hорилго бэлэдхэлдээ хододоо бүхы шадалаа гаргажа хүдэлхэдөө, уран хурсаар, шэнээр дуулаха гэhэн зорилгоёо бэелүүлжэ шададаг гэжэ анхармаар.
Хажидма Бальжинимаевна Аюржанаева 1973 ондо Москвада болон Свердловскдо, 1983 ондо Киевтэ, 1987 ондо Новосибирскдэ үнгэрhэн Буряад ороной соёлой болон уралалай үдэрнүүдтэ хабаадаhан байна.
1986 ондо «Бадма сэсэг» гэhэн зүүн зүгэй хатарай шуулгын бүридэлдэ орожо, Франци ошоhон юм. 1987 ондо Буряадай АССР-эй зохёохы бүлэгэй бүридэлдэ Япониин Саппоро хотодо болоhон «Зүблэлтэ Буряад орон» гэhэн үзэсхэлэн дэлгэгдэhэн ушарта үнгэрhэн тоглолтонуудта амжалтатайгаар хабаадаа. 1991 ондо Голландида арадай аман зохёолой ехэ нааданда хабаадаhан, Монгол ороноор наада дэлгэжэ ябаhан байна.
Туйлаhан амжалтануудайнь түлөө, буряад арадай уралал хүгжөөхэ талаар ябуулhан ажалайнь түлөө Б. Х. Аюржанаевада 1988 ондо Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн, 1993 ондо Буряад Уласай арадай зүжэгшэн, 2001 ондо Агын Буряадай бэеэ дааhан тойрогой соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, 2002 ондо Ородой Ххолбооной габьяата зүжэгшэн гэhэн нэрэ зэргэнүүд олгогдоhон юм.
Тиигэжэ Чингис Павловай нэрэмжэтэ арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгын «Байгал» театрай бүридэлдэ ороhон 2005 онhоо амжалтатай ажаллана.
Шуулгада хүдэлжэ байха үедөө дуугаар ехэтэ hонирхожо, Ородой Холбооной арадай зүжэгшэн, элитэ дуушан Ч. Г. Шанюшкинагай дуунай хэшээлнүүдтэ ябаhан байгаа. Х. Аюржанаева дуулаха шадабарияа хурсадхажа, тииhээр тоглооной өөрын hантай боложо, хоёр жэлэй үнгэрхэдэ, дуу хүгжэмэй тоглолтонуудта дуушан боложо хабаададаг болобо. Түрүүшээр Совет Армиин сэрэгшэдтэ зорюулагдаhан тоглолтонуудта, үгышье һаа хүдөө газаа гаража үнгэргэдэг олон тоото тоглолто-уулзалгануудта дууладаг байгаа. Тиигэhээр дуушан шуулгынгаа түб талмайнууд дээрэ үнгэргэдэг шухала тоглолтонуудта амжалтатай хабаададаг болоо hэн.
Х. Б. Аюржанаевагай Буряадай гүрэнэй сэнхир дэлгэстэ болон агаарай долгиндо дамжуулжа байдаг хамжаанай Чингис Павловай нэрэмжэтэ буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгада ороходо 1977 он байгаа. Дуушанай, хүгжэмшэнэй ажал хэжэ ябаха үедөө, Хажидма Аюржанаева тоглооной аргагүй ехэ hантай болоhон, тэдэ дуунуудаа амжалтатайгаар дуулажа гараа. Буряадай сэнхир дэлгэсэй болон агаарай долгиной хамжаанай жасада энэл хүнэй гүйсэдхэhэн буряад хүгжэмшэдэймнай олон тоото дуунууд бэшээтэй, хадагалагдажа байдаг юм.
Дуушанай хоолой бусад дуушадай дунда шанга, абьяастай, уран онсо шэнжээрээ илгардаг. Тиихэдэ Хажидма Аюржанаева харагшадатаяа дулаахан харилсаа байгуулжа шададаг юм. Энэ хүн тон ажалша, hорилго бэлэдхэлдээ хододоо бүхы шадалаа гаргажа хүдэлхэдөө, уран хурсаар, шэнээр дуулаха гэhэн зорилгоёо бэелүүлжэ шададаг гэжэ анхармаар.
Хажидма Бальжинимаевна Аюржанаева 1973 ондо Москвада болон Свердловскдо, 1983 ондо Киевтэ, 1987 ондо Новосибирскдэ үнгэрhэн Буряад ороной соёлой болон уралалай үдэрнүүдтэ хабаадаhан байна.
1986 ондо «Бадма сэсэг» гэhэн зүүн зүгэй хатарай шуулгын бүридэлдэ орожо, Франци ошоhон юм. 1987 ондо Буряадай АССР-эй зохёохы бүлэгэй бүридэлдэ Япониин Саппоро хотодо болоhон «Зүблэлтэ Буряад орон» гэhэн үзэсхэлэн дэлгэгдэhэн ушарта үнгэрhэн тоглолтонуудта амжалтатайгаар хабаадаа. 1991 ондо Голландида арадай аман зохёолой ехэ нааданда хабаадаhан, Монгол ороноор наада дэлгэжэ ябаhан байна.
Туйлаhан амжалтануудайнь түлөө, буряад арадай уралал хүгжөөхэ талаар ябуулhан ажалайнь түлөө Б. Х. Аюржанаевада 1988 ондо Буряадай АССР-эй габьяата зүжэгшэн, 1993 ондо Буряад Уласай арадай зүжэгшэн, 2001 ондо Агын Буряадай бэеэ дааhан тойрогой соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, 2002 ондо Ородой Ххолбооной габьяата зүжэгшэн гэhэн нэрэ зэргэнүүд олгогдоhон юм.
Тиигэжэ Чингис Павловай нэрэмжэтэ арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй шуулгын «Байгал» театрай бүридэлдэ ороhон 2005 онhоо амжалтатай ажаллана.