Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Архипова Лилия
- Гүрэнэй Н. А. Бестужевэй нэрэмжэтэ ород драмын театрай зүжэгшэн
- Ородой Холбооной Уласай габьяата зүжэгшэн
- Буряад Уласай Гүрэнэй шагналтан
Лилия Ефимовна Архипова Гүрэнэй Н. А. Бестужевэй нэрэмжэтэ ород драмын театрта ажаллахаяа 1968 ондо Алас Дурнын уралалай дээдэ hургуулиин удаа ороhон байна. Тэрэ үедэ наададаг ахамад зүжэгшэдэй дунда бэлигээ хүгжѳѳжэ, харагшадтаа дамжуулжа шадаа. Тиихэ үедэ театрта В. Гусев, Р. Бенская, П. Гофман, И. Кутянский, К. Никулина, Г. Стефанеску, А. Благовестов, С. Волгин, Г. Карпей гэгшэд хүдэлhэн зандаа ябаа. Удангүй Лилия Ефимовна гол зүжэгшэдэй нэгэн болоhон юм.
Тэрэнэй түрүүшын рольнууд гэжэ нэрлэхэдэ, бага зуурыншье (А. Толстойн «Иван Грозный», В. Шкваркинай «Страшный суд» гэhэн зүжэгүүд соо), мүн зүжэгшын хүгжэлтэдэ ехэ нүлөө үзүүлhэн (С. Алёшиной «Другой» соо Ирина, Л. Митрофановай «Море солёное» соо Марина Богачёва, К. Тренёвой «Любовь Яровая» соо Любовь, В. Шишковой «Угрюм-река» соо Анфиса) гэhэн дүрэнүүд байhан байна.
Саашадаа зүжэгшэн Т. Уильямсын «Трамвай «Желание» соо Блан Дюбуагай, Ц. Шагжинай «Клятва» соо Оюунай, Н. Анкиловой «Солдатская вдова» соо Клавдия Вороховагай дүрэнүүд дээрэ хүдэлхэдөө, тон ехэ амжалта туйлаhан, мүн Буряадай Улас түрын шанда хүртэhэн байха юм.
Ч. Айтматовай «Материнское поле» гэhэн зохёолоор А. Шаликовай табиhан зүжэг соо Толгонай боложа наадахадань, Улаан-Yдэдэмнай мартагдашагүй үйлэ хэрэг болоо бэлэй гэхээр. Тиихэдэ үшөө А. Чеховэй «Платонов» соохи Анна Петровна, И. Калашниковай «Разрыв-трава» соохи Устинья, В. Набоковой «Лолита» соохи Шарлотта болон бусад дүрэнүүдынь нэрлэгдэхэ ёhоороо нэрлэгдэнэ.
Зүжэгшэнэй хубиин жасада Д. Голдменой «Лев зимой» гэжэ зүжэгэй ялас гэмэ Элинорой дүрэ, А. Толстойн «Смута» зүжэгэй Мария хатанай дүрэ байха.
Лилия Архиповагай зохёохы замда Степан Лобозёровой зохёолоор табигдаhан зүжэгүүд соо наадаhан рольнууд онсо hуурияа олонхой: «Маленький спекталь на лоне природы» соо Агриппина Журавлёва, «От субботы к воскресенью» соо Клава, «Семейный портрет с глазами постороннего» соо хүгшэн, «Семейный портрет с дензнаками» соо Катерина. Эдэ рольнуудынь хэды ондоо, бэе бэедээ адли бэшэшье hаа, үнэхөөрөө юрын ород эхэнэр хүнэй абари зан, сэдьхэлыень харуулна. Зүжэгшэн энэ дүрэнүүд соогоо тон тааруугаар эхэнэр хүнэй сэдьхэлэй байдал, hанаата болодог ушарнуудые, сэсэн ухаан бодолые, хүнэй hайн шанар талые дамжуулжа шадаа.
Һүүлэй жэлнүүдтэ байгуулhан ажалнууд сооньшье харахада, Лилия Архипова дүрэнүүдтээ бүхы байhан бэлигээ оруулжа наададаг, тэрэнэй байгуулhан дүрэнүүдэй үнэншэмэшье, эгээл манай ажабайдалhаа абтаhан шэнги байха юм.
Нэрлэбэл, Дж. Патригай «Фонд счастья, или Странная миссис Сэвидж» соо миссис Сэвидж, О. Богаевай зохёолоор табигдаhан «33 счастья» соо Хүгшэн. Тэрэнэй Хүгшэн алтан загаhанhаа шунахай хүсэл бэелүүлхыень гуйна бэшэ, харин тэрээндэ бүхы хэрэгтэй юумэниинь гэхэдэ — гансал жаргалтай байха. Ямаршье хүнэй юрын жаргал тухай хэлэнэ. Сэдьхэлэй байдалай талаhаа орёохон зүжэг соо зүжэгшэн ямаршье ушарта хүн зоной һайн шанарта, ажабайдалдаа hайхан этигэлээ алдаагүйе, нигүүлэсхы сэдьхэлые харуулжа шадаа. Yшөө иимэрхүү хэмжээнэй дүрэнүүдыень нэрлэбэл, В. Ольшанскийн «Хапун» зүжэгөөр табигдаhан энеэдэнэй зүжэг соохи Янкелихын дүрэ ороно.
Зүжэгшэн Архипова хододоо ажалдаа шунанхай, тиихэдэ харагшадынь шэнэ рольнуудынь хүлеэhээр лэ байдаг.
Тэрэнэй түрүүшын рольнууд гэжэ нэрлэхэдэ, бага зуурыншье (А. Толстойн «Иван Грозный», В. Шкваркинай «Страшный суд» гэhэн зүжэгүүд соо), мүн зүжэгшын хүгжэлтэдэ ехэ нүлөө үзүүлhэн (С. Алёшиной «Другой» соо Ирина, Л. Митрофановай «Море солёное» соо Марина Богачёва, К. Тренёвой «Любовь Яровая» соо Любовь, В. Шишковой «Угрюм-река» соо Анфиса) гэhэн дүрэнүүд байhан байна.
Саашадаа зүжэгшэн Т. Уильямсын «Трамвай «Желание» соо Блан Дюбуагай, Ц. Шагжинай «Клятва» соо Оюунай, Н. Анкиловой «Солдатская вдова» соо Клавдия Вороховагай дүрэнүүд дээрэ хүдэлхэдөө, тон ехэ амжалта туйлаhан, мүн Буряадай Улас түрын шанда хүртэhэн байха юм.
Ч. Айтматовай «Материнское поле» гэhэн зохёолоор А. Шаликовай табиhан зүжэг соо Толгонай боложа наадахадань, Улаан-Yдэдэмнай мартагдашагүй үйлэ хэрэг болоо бэлэй гэхээр. Тиихэдэ үшөө А. Чеховэй «Платонов» соохи Анна Петровна, И. Калашниковай «Разрыв-трава» соохи Устинья, В. Набоковой «Лолита» соохи Шарлотта болон бусад дүрэнүүдынь нэрлэгдэхэ ёhоороо нэрлэгдэнэ.
Зүжэгшэнэй хубиин жасада Д. Голдменой «Лев зимой» гэжэ зүжэгэй ялас гэмэ Элинорой дүрэ, А. Толстойн «Смута» зүжэгэй Мария хатанай дүрэ байха.
Лилия Архиповагай зохёохы замда Степан Лобозёровой зохёолоор табигдаhан зүжэгүүд соо наадаhан рольнууд онсо hуурияа олонхой: «Маленький спекталь на лоне природы» соо Агриппина Журавлёва, «От субботы к воскресенью» соо Клава, «Семейный портрет с глазами постороннего» соо хүгшэн, «Семейный портрет с дензнаками» соо Катерина. Эдэ рольнуудынь хэды ондоо, бэе бэедээ адли бэшэшье hаа, үнэхөөрөө юрын ород эхэнэр хүнэй абари зан, сэдьхэлыень харуулна. Зүжэгшэн энэ дүрэнүүд соогоо тон тааруугаар эхэнэр хүнэй сэдьхэлэй байдал, hанаата болодог ушарнуудые, сэсэн ухаан бодолые, хүнэй hайн шанар талые дамжуулжа шадаа.
Һүүлэй жэлнүүдтэ байгуулhан ажалнууд сооньшье харахада, Лилия Архипова дүрэнүүдтээ бүхы байhан бэлигээ оруулжа наададаг, тэрэнэй байгуулhан дүрэнүүдэй үнэншэмэшье, эгээл манай ажабайдалhаа абтаhан шэнги байха юм.
Нэрлэбэл, Дж. Патригай «Фонд счастья, или Странная миссис Сэвидж» соо миссис Сэвидж, О. Богаевай зохёолоор табигдаhан «33 счастья» соо Хүгшэн. Тэрэнэй Хүгшэн алтан загаhанhаа шунахай хүсэл бэелүүлхыень гуйна бэшэ, харин тэрээндэ бүхы хэрэгтэй юумэниинь гэхэдэ — гансал жаргалтай байха. Ямаршье хүнэй юрын жаргал тухай хэлэнэ. Сэдьхэлэй байдалай талаhаа орёохон зүжэг соо зүжэгшэн ямаршье ушарта хүн зоной һайн шанарта, ажабайдалдаа hайхан этигэлээ алдаагүйе, нигүүлэсхы сэдьхэлые харуулжа шадаа. Yшөө иимэрхүү хэмжээнэй дүрэнүүдыень нэрлэбэл, В. Ольшанскийн «Хапун» зүжэгөөр табигдаhан энеэдэнэй зүжэг соохи Янкелихын дүрэ ороно.
Зүжэгшэн Архипова хододоо ажалдаа шунанхай, тиихэдэ харагшадынь шэнэ рольнуудынь хүлеэhээр лэ байдаг.