Зүжэгшэд ба хүгжэмшэд
Субботин Солбон
- Буряад Республикын габьяата зүжэгшэн
- РСФСР-эй арадай зүжэгшэн Ч. Гениновэй нэрэмжэтэ шангай лауреад
- “Алтан сэргэ – 2011” фестиваль-нааданай “Эрэ хүнэй эрхим роль” шагналда хүртэгшэ
Субботин Солбон Дашиевич 1979 оной июниин 8-да Хэжэнгын аймагай Хөөрхэ нютагта түрэһэн. 2002 ондо ВСГАКиИ-н зүжэгшэдэй студида һуралсажа гараһанай удаа Буряадай драмын театрай зүжэгшэдэй бүридэлдэ ороо. Солбон Субботиной түрэһэн тоонто Хөөрхэ нютагта буряад театрай алдар суута зүжэгшэдэй одото һүрэг мүндэлэн тодорһон. Солбон эжынгээ соелой гуламта — клубые даагшаар хүдэлжэ байхада, гастрольдо ерэһэн зүжэгшэдэй наадые алдангүй харадаг байһанайхи, ерээдүйдэ ямар мэргэжэл шэлэхэеэ һуралтагүй мэдэхэ болоһон.
Хүнэй нюдэндэ гансата хадуугдама түхэл шарайтай, бэлигтэй, зохёохы арга шадабаритай зүжэгшэн түрүүшынгээ ажалнуудһаа эхилэн, харагшадай анхарал буляажа шадаа. Мүнөө үень тэрэ театрайнгаа репетуарай бүхы зүжэгүүдтэ хабаадажа, хамта дээрээ 40 гаран рольдо наадаад байна. Тоолобол: В. Шекспирэй «Гамлет» соо — Горацио, С., Э. Жамбаловуудай табиһан «Түрын дүхэриг» соо — бэри басаганай эсэгэ, А. Лыгденовай «Зүрхэн шулуун» соо — Жамса, Г. Башкуевай «С.С.С.Р.» соо — Базар, Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» соо — Филч, А. Вампиловай «Нугаһанай агнуури» гэһэн зүжэгтэ — Саяпин гэхэ мэтэ. Тэрэнэй һүбэлгэн ухамай, хүхюун шогууша абаринь сугтаа хүдэлдэг нүхэдтэнь ехэтэ сэгнэгдэдэг, мүн концерт наадануудташье хабаадалгыень мартагдашагүй һонин болгодог байна.
Солбон Субботинай эгээл эрхим роль гэхэдэ Г. Башкуевай «С.С.С.Р.» зүжэг соохи лейтенант Базар. Тэрэнэй герой дайнай газарһаа абаха танаггүй нюуртай болонхой бусаа. Үзэмжэгүй, жэгшүүритэй болонги нюурыень хүнүүд харамсаараа, тэрээнһээ сошон, дайганан холодонод. Зүжэгшэн бүхыгөөрөө зүрилдөөтэ амидаралай хүлгөөтэ оршон соо үргэлжэ байһан геройнгоо дүрэ руу нэбтэрэн ороно. Шатажа байһан танк соо дайсантай тэмсэжэ илахадаа, тэрэ инаг гансатаяа жарган һууха хубида зүжэгэй түгэсхэлдэ хүртэхэ зэргэтэй. Үгы гэбэл, яахадаа энэ бүхы бэе, сэдьхэлдэнь бууһан зоболонгой тамын шата бүриие гаталан байһан хүн угаа залгаха, зон нүхэд, түрэл гаралтаяа золгохо, түрэһэн Түнхэн нютагайнгаа хада уулануудые һайхашаан хараха зол хубида хүртэхэгүй юм бэ? Тиибэл, юунэй түлөө тэрэ иимэ «аймшагтай лейтенант» болоо юм? Зүжэгэй зүгөөргүй үндэр амжалта туйлажа, харагшадта һайшаагдаһан ушарта Солбон Субботиной оруулһан хубиин тон ехэ байһаниинь арсашагүйл.
Солбон Субботинай наадаһан роль бүхэниинь бүрин түгэс шанартай: Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» соо Филч, А. Лыгденовэй «Зүрхэн шулуун» соо оюутан, А. Вампиловай «Нугаһа агналган» соо Саяпин, Л. Успенскиин «Белоснежкэ болон долоон гномууд», «Али баба, 40 дээрмэшэд ба нэгэ тоти шубуун» со Али Баба, «Малыш ба Карлсон» соо Карлсон гэхэ мэтэ. Тэрэнэй мэргэжэлэйнгээ талаар хүсэд эдеэшэнги байһыень Д. Сультимовай «Алтан бэһэлиг» соохи Галданай, А. Вампиловай «Нугаһа агналган» соохи Саяпинай рольнууд гэршэлэн харуулна гэхээр.
2008 ондо буряад-француз театрнуудай түлэбэй хэмжээн соо француз драматург Раффи Шартын зүжэгөөр табигдаһан найруулгын түрүүшын харалга болоһон. Түлэбэй француз янзынь зүжэг «Минии һамган Моррис гэжэ нэрэтэй» гээд байһан юм, харин буряад театрта табихадаа Найруулагша Баярма Жалцанова «Се ля ви. Ажабайдал гээшэ тиимэл ха юм» гэжэ нэрлээ бэлэй. Тус зүжэг бүхы Франциин дэбисхэрһээ гадна, үшөө дэлхэйн 35 гүрэнүүдээр харуулагдаһан гэдэг. Зүжэгэй удха гэбэл комедидэ таарама заншалта, дээгүүр һэбеэтэ, элдэб энеэдэтэй ушаралнуудаар элбэг, геройнуудай эхэнэрэй плати үмдэхэһөө эхилээд, шогтой хүхюун үйлэнүүдээр билтарһан инаглал дуранай түүхэ. Үбгэниинь һамгандаа урбана, һамганиинь эрэдээ урбана, тиин инагладаг эмэгтэйнь гү, али эрэгтэйнь гү орожо ерэнэ. Эрэшүүл арга мэхэеэ гарган, эхэнэрэй хубсаһа үмдэнэ, тэрээн дээрэһээ хэлэшэгүй энеэдэтэй худхаляа хуймаан болоно... Эндэ наадаһан бүхы зүжэгшэд уршагта ябадал үүсхэхэдээ бэрхэнүүд, ямаршье һонин зүйл һанажа ядахагүйнүүд, «комедиин хүхюун һүлдэ дель арте» гээшын мүрөөр мүрлэн, олоһон мэргэжэлээ ёһотоор баталнад. Солбон Субботиной наадаһан Морис тон лэ комедиин эрилтэдэ тааранхай, тэрэ ямаршье аляа үйлэ зүжэглэхэ хабатай. Эхэнэрэй хубсаһа үмдэхэ баатай болоһон тэрэ толгойдоо хэмэл үһэ, хүлдөө үндэр һүеытэй туфли углажархеод, эмэгтэйшүүлэй хүдэлсэ, ябасые бага-сага гротескдэшье хүргэнэ шахуу. Тэрэнэй герой һабяаһагүйгөөр иишэ-тиишээ ябасагаана, урбалдана, годилзон үбдэглэнэ, тон эхэнэр мэтээр дэбхэрнэ, дуулана, хатарна, заал соо һууһан зониие унатарнь эльгэ хатуулан, бүхы бэеэрээ, зангалгараа янза бүриин арга-баша гаргана.
2011 онһоо тэрэ буряадай классика болохо «Будамшуу» зүжэг соохи Һорниин ролиие тон өөрынхеэрээ, өөрын хараа, маяг оруулан наадана. Һорниие анха түрүүлэн нютагайнь хүн Чойжинима Генинов наадаһан. Саашадаа энэ роль ялас гэмэ хурсаар Чимит Ринчинов зүжэглөө. Харин Солбон Субботиной Һорнии — буряадай театрай бүхы үе зүжэгшэдэй үшөө дахин энэ ролиие шэнээр уншаһан үйлэ хэрэг болоо гэлтэй.
Энэл жэлдэ үндэһэн театрнуудай «Алтан сэргэ» наадан дээрэ Солбон Субботин «Эрэ хүнэй эрхим роль» гэһэн шагналда «Геннадий Башкуевай «Шүдэрлэгдэһэн зуун жэл» зүжэгтэ наадаһанайнгаа түлөө хүртөө һэн. Солбон Субботин мүн «Алтаргана» нааданда одоо сагай эстрадна дуунуудай урилдаанда лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртэһэн «Бүргэд» гэжэ эстрадна дуунай хамтаралай ударидагша юм. Зүжэгшэн дуунайнгаа хэрэгтэ бага бэшэ сагаа гаргадаг. Буряад театрайнгаа бүхы зүжэгшэдтэй хамта республикын ба хүршэ можо, хизаарнуудаар саг үргэлжэ гастролёор гаражал, зүжэгүүдээ дэлгэжэл байдаг.
Хүнэй нюдэндэ гансата хадуугдама түхэл шарайтай, бэлигтэй, зохёохы арга шадабаритай зүжэгшэн түрүүшынгээ ажалнуудһаа эхилэн, харагшадай анхарал буляажа шадаа. Мүнөө үень тэрэ театрайнгаа репетуарай бүхы зүжэгүүдтэ хабаадажа, хамта дээрээ 40 гаран рольдо наадаад байна. Тоолобол: В. Шекспирэй «Гамлет» соо — Горацио, С., Э. Жамбаловуудай табиһан «Түрын дүхэриг» соо — бэри басаганай эсэгэ, А. Лыгденовай «Зүрхэн шулуун» соо — Жамса, Г. Башкуевай «С.С.С.Р.» соо — Базар, Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» соо — Филч, А. Вампиловай «Нугаһанай агнуури» гэһэн зүжэгтэ — Саяпин гэхэ мэтэ. Тэрэнэй һүбэлгэн ухамай, хүхюун шогууша абаринь сугтаа хүдэлдэг нүхэдтэнь ехэтэ сэгнэгдэдэг, мүн концерт наадануудташье хабаадалгыень мартагдашагүй һонин болгодог байна.
Солбон Субботинай эгээл эрхим роль гэхэдэ Г. Башкуевай «С.С.С.Р.» зүжэг соохи лейтенант Базар. Тэрэнэй герой дайнай газарһаа абаха танаггүй нюуртай болонхой бусаа. Үзэмжэгүй, жэгшүүритэй болонги нюурыень хүнүүд харамсаараа, тэрээнһээ сошон, дайганан холодонод. Зүжэгшэн бүхыгөөрөө зүрилдөөтэ амидаралай хүлгөөтэ оршон соо үргэлжэ байһан геройнгоо дүрэ руу нэбтэрэн ороно. Шатажа байһан танк соо дайсантай тэмсэжэ илахадаа, тэрэ инаг гансатаяа жарган һууха хубида зүжэгэй түгэсхэлдэ хүртэхэ зэргэтэй. Үгы гэбэл, яахадаа энэ бүхы бэе, сэдьхэлдэнь бууһан зоболонгой тамын шата бүриие гаталан байһан хүн угаа залгаха, зон нүхэд, түрэл гаралтаяа золгохо, түрэһэн Түнхэн нютагайнгаа хада уулануудые һайхашаан хараха зол хубида хүртэхэгүй юм бэ? Тиибэл, юунэй түлөө тэрэ иимэ «аймшагтай лейтенант» болоо юм? Зүжэгэй зүгөөргүй үндэр амжалта туйлажа, харагшадта һайшаагдаһан ушарта Солбон Субботиной оруулһан хубиин тон ехэ байһаниинь арсашагүйл.
Солбон Субботинай наадаһан роль бүхэниинь бүрин түгэс шанартай: Б. Брехтын «Һохор сагаанай сэнтэй сэдьхэлэй дуун» соо Филч, А. Лыгденовэй «Зүрхэн шулуун» соо оюутан, А. Вампиловай «Нугаһа агналган» соо Саяпин, Л. Успенскиин «Белоснежкэ болон долоон гномууд», «Али баба, 40 дээрмэшэд ба нэгэ тоти шубуун» со Али Баба, «Малыш ба Карлсон» соо Карлсон гэхэ мэтэ. Тэрэнэй мэргэжэлэйнгээ талаар хүсэд эдеэшэнги байһыень Д. Сультимовай «Алтан бэһэлиг» соохи Галданай, А. Вампиловай «Нугаһа агналган» соохи Саяпинай рольнууд гэршэлэн харуулна гэхээр.
2008 ондо буряад-француз театрнуудай түлэбэй хэмжээн соо француз драматург Раффи Шартын зүжэгөөр табигдаһан найруулгын түрүүшын харалга болоһон. Түлэбэй француз янзынь зүжэг «Минии һамган Моррис гэжэ нэрэтэй» гээд байһан юм, харин буряад театрта табихадаа Найруулагша Баярма Жалцанова «Се ля ви. Ажабайдал гээшэ тиимэл ха юм» гэжэ нэрлээ бэлэй. Тус зүжэг бүхы Франциин дэбисхэрһээ гадна, үшөө дэлхэйн 35 гүрэнүүдээр харуулагдаһан гэдэг. Зүжэгэй удха гэбэл комедидэ таарама заншалта, дээгүүр һэбеэтэ, элдэб энеэдэтэй ушаралнуудаар элбэг, геройнуудай эхэнэрэй плати үмдэхэһөө эхилээд, шогтой хүхюун үйлэнүүдээр билтарһан инаглал дуранай түүхэ. Үбгэниинь һамгандаа урбана, һамганиинь эрэдээ урбана, тиин инагладаг эмэгтэйнь гү, али эрэгтэйнь гү орожо ерэнэ. Эрэшүүл арга мэхэеэ гарган, эхэнэрэй хубсаһа үмдэнэ, тэрээн дээрэһээ хэлэшэгүй энеэдэтэй худхаляа хуймаан болоно... Эндэ наадаһан бүхы зүжэгшэд уршагта ябадал үүсхэхэдээ бэрхэнүүд, ямаршье һонин зүйл һанажа ядахагүйнүүд, «комедиин хүхюун һүлдэ дель арте» гээшын мүрөөр мүрлэн, олоһон мэргэжэлээ ёһотоор баталнад. Солбон Субботиной наадаһан Морис тон лэ комедиин эрилтэдэ тааранхай, тэрэ ямаршье аляа үйлэ зүжэглэхэ хабатай. Эхэнэрэй хубсаһа үмдэхэ баатай болоһон тэрэ толгойдоо хэмэл үһэ, хүлдөө үндэр һүеытэй туфли углажархеод, эмэгтэйшүүлэй хүдэлсэ, ябасые бага-сага гротескдэшье хүргэнэ шахуу. Тэрэнэй герой һабяаһагүйгөөр иишэ-тиишээ ябасагаана, урбалдана, годилзон үбдэглэнэ, тон эхэнэр мэтээр дэбхэрнэ, дуулана, хатарна, заал соо һууһан зониие унатарнь эльгэ хатуулан, бүхы бэеэрээ, зангалгараа янза бүриин арга-баша гаргана.
2011 онһоо тэрэ буряадай классика болохо «Будамшуу» зүжэг соохи Һорниин ролиие тон өөрынхеэрээ, өөрын хараа, маяг оруулан наадана. Һорниие анха түрүүлэн нютагайнь хүн Чойжинима Генинов наадаһан. Саашадаа энэ роль ялас гэмэ хурсаар Чимит Ринчинов зүжэглөө. Харин Солбон Субботиной Һорнии — буряадай театрай бүхы үе зүжэгшэдэй үшөө дахин энэ ролиие шэнээр уншаһан үйлэ хэрэг болоо гэлтэй.
Энэл жэлдэ үндэһэн театрнуудай «Алтан сэргэ» наадан дээрэ Солбон Субботин «Эрэ хүнэй эрхим роль» гэһэн шагналда «Геннадий Башкуевай «Шүдэрлэгдэһэн зуун жэл» зүжэгтэ наадаһанайнгаа түлөө хүртөө һэн. Солбон Субботин мүн «Алтаргана» нааданда одоо сагай эстрадна дуунуудай урилдаанда лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртэһэн «Бүргэд» гэжэ эстрадна дуунай хамтаралай ударидагша юм. Зүжэгшэн дуунайнгаа хэрэгтэ бага бэшэ сагаа гаргадаг. Буряад театрайнгаа бүхы зүжэгшэдтэй хамта республикын ба хүршэ можо, хизаарнуудаар саг үргэлжэ гастролёор гаражал, зүжэгүүдээ дэлгэжэл байдаг.