Муу ёрын, һайн зүнгэй шэнжэнүүд

Янза бүриин хэрэгсэлэй шэнжэ

5 февраля 2015

1579


Гэрэл зураг: Оюна Будаева

ҺАЙН ШЭНЖЭНҮҮД

    Монгол туургата арад зоной заншалаар жаргал баяр богоһоор ороно. Богоһо дээрээ гэшхээд гү, али богоһоёо эмдээд байбал, зол жаргал хажуу тээшээ халин, ондоо тээшээ урдаха. Тува арад богоһо дээрээ һуухаяа сээрлэдэг. «Богоһо доро гэрэй һахюуһан байдаг» (Потапов П., 161 н.) гэхэ.

    Малгайгаа буряад зон доро табихаяа сээрлэдэг, юундэб гэхэдэ малгай һүнэһэн хоёр нэгэн гэжэ тэдэ этигэдэг. «Монголой нюуса тобшо» соо Тэб Тэнгри Чингис хаанай дүүтэй барилдахадаа, малгайгаа галай урда унагаана. Энэ хадаа үхэлэй шэнжэ» байгаа гэжэ эрдэмтэн Г. Галданова тэмдэглэнэ (Галданова, 1987, 50 н.). 

МУУ ШЭНЖЭНҮҮД

    Хооһон амһарта хүндэ үгэжэ болохогүй. Хооһон амһарта үгэбэл, үгырэлэй тэмдэг. 
    Зэр зэмсэг, тэрэнэй тоодо һүхэ алхажа болохогүй. 
    Буряад үльгэр соо годли хүбүүн хүнэй хуби заяа тэмдэглэнэ, басаганай һүлдэ хайша болоно. Үльгэрэй баатарай наһа барахада, номо годлинь хухаржа унадаг. 
    Хооһон үлгы хүдэлгэхэгүй – муу. 
    Малгайгаа өөдэнь харуулаад, табижа болохогүй. Үбшэ хабша уряална гэдэг. 
    Малгайгаа буруу үмдэбэл ажабайдал һарюу болохо.