Буряад Улас өөрын тусхайта һүлдэ тэмдэгүүдтэй — Гүрэнэй гербтэй, Гүрэнэй тугтай ба Гүрэнэй гимнтэй. Эдэнь Буряад Республикын гүрэн түрэ байһые, Буряад Республикын олон үндэһэ яһата арадай заяанай өөрсэ байдалтай ба ёһо заншалнуудтай байһые харуулна.
Буряад Уласай гүрэнэй засаг
Буряад Республикада гүрэнэй засаг нэгэн байжа, хуули гаргаха, гүйсэдхэхы ба сүүдэй һалаа засаг болгон хубаарилагдажа бэелүүлэгдэдэг.
Буряад Уласай Президент Буряад Уласай толгойлогшо ба тэрэнэй дээдэ тушаалта нюур мүн.
Буряад Уласай Президентээр гуша наһа гүйсэһэн, һунгаха эрхэтэй Россиин Федерациин эрхэтэн 5 жэлэй болзорто һунгагдажа болодог.
Буряад Уласай Арадай Хурал (саашадаа — Арадай Хурал) — саг үргэлжын түлөөлэлгэтэ ба хуули зохёон гаргалгын гүрэнэй засагай дээдэ зургаан болоно.
Арадай Хурал нэгэ палататай, 66 депутадһаа бүридэдэг ба табан жэлэй болзорто һунгагдадаг.
Арадай Хурал түрүүшын сесси дээрэ өөрынгөө бүридэлһөө Түрүүлэгшые болон хоёр орлогшонорые нюусаар дуугаа үгэлгын дүнгөөр һунгадаг.
Арадай Хурал өөрынь Совет, хороонууд болон комиссинуудые бүридхэдэг.
Хороонууд:
1. Бюджедэй, налогой ба мүнгэн һангай талаар хороон;
2. Гүрэнэй байгуулалтын, нютагай өөһэдын хүтэлбэриин, хуули ёһоной ба гүрэнэй албанай асуудалнуудай талаар хороон;
3. Нютаг можонууд хоорондын харилсаанай, үндэһэтэнэй асуудалнуудай, залуушуулай политикын, ниитын ба шажанай нэгэдэлнүүдэй талаар хороон;
4. Газарай асуудалнуудай, хүдөө ажахын политикын ба эд хэрэглэлгын дэлгүүрэй талаар хороон;
5. Социальна политикын талаар хороон;
6. Экономическа политикын, байгаалиин нөөсэ баялигуудые ашаглалгын ба тойронхи оршон хамгаалгын хороон.
Арадай Хуралай Албан газар (Аппарат):
Арадай Хуралай Хэрэгүдые эрхилэлгэ — Албан газарай Хүтэлбэрилгэ
Эмхидхэлэй-техническэ хэлтэс
Хуули-ёһоной хэлтэс
Эрхэтэдэй хандалгын талаар угтан абалгын таһаг
Мэдээсэлэй-шэнжэлэлгын хэлтэс
Мүнгэн һангай ба эд хэрэгсэлэй-техническэ хангалгын хэлтэс
Гүрэнэй албанай ба данса эрхилэлгын таһаг
Олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдтэй ажаллаха таһаг
Буряад Уласай Засагай газар (саашадаа — Засагай газар) гүрэнэй засагай саг үргэлжын гүйсэдхэхы дээдэ зургаан мүн.
Засагай газарые Буряад Уласай Президент толгойлдог, тэрэ нэгэн доро Правительствын Түрүүлэгшэ мүн.
Засагай газар Буряад Уласай Президентын эрхэ түлөөлэлгын болзорто бүридхэгдэдэг.
Засагай газарай Түрүүлэгшын нэгэдэхи орлогшо болон орлогшонор, Буряад Республикын министрнүүд Засагай газарай гэшүүд болоно.
Засагай газарай Түрүүлэгшын орлогшонор:
1. Засагай газарай Түрүүлэгшын Нэгэдэхи орлогшо
2. Засагай газарай Түрүүлэгшын Социальна хүгжэлтын талаар орлогшо
3. Засагай газарай Түрүүлэгшын оршон һалбари хүгжөөлгын талаар орлогшо
4. Засагай газарай Түрүүлэгшын Экономическа хүгжэлтын талаар орлогшо
Буряад Уласай яаманууд:
1. Дотоодын хэрэгүүдэй
2. Мүнгэн һангай
3. Экономикын
4. Зөөриин ба газарай харилсаанай
5. Хүдөө ажахын ба эдеэ хоолой
6. Байгаалиин нөөсэнүүдэй
7. Барилгын ба гэр байрын-коммунальна ажахы шэнэлэлгын
8. Тарнспорт, элшэ хүсэ ба харгын ажахы хүгжөөлгын
9. Социальна хамгаалгын
10. Элүүрые хамгаалгын
11. Соёлой
12. Болбосоролой ба эрдэм ухаанай
Сүүдэй засаг
Буряад Уласай Конституционно Сүүд Буряад Республикын үндэһэн хуулида хараалагдаһан байгууламжые хамгаалха талаар сүүдэй засагай дээдэ зургаан болоно.
Буряад Уласай Верховно Сүүд юрэнхы асуудалнуудые сүүдтэ шиидхэхэ хэрэгүүдээр Буряад Республикын сүүдэй засагай дээдэ зургаан мүн.
Буряад Уласай Арбитражна Сүүд федеральна хуулинуудтай зохилдуулан, экономическа арсалдаануудые болон бусад хэрэгүүдые шиидхэдэг Буряад Республикын сүүдэй засагай дээдэ зургаан болоно.
Нютагай өөһэдын хүтэлбэри
Буряад Уласай нютагай өөһэдын хүтэлбэри нютагай удха шанартай асуудалнуудые хүн зоной бэеэ даагаад шиидхэхэ, мүн муниципальна зөөри эзэлэн эдлэхэ, ашаглаха ба эзэн ёһоор зонхилхо хэрэг хангадаг.
Буряад Уласай нютагай өөһэдын хүтэлбэриин зургаанууд муниципальна зөөри өөһэдөө мэдэжэ эрхилэн хүтэлдэг, нютагай бюджет бүрилдүүлдэг, баталдаг ба гүйсэдхэдэг, нютагай налогууд болон татабаринуудые тогтоодог, ниитын гурим сахилгые бэелүүлдэг, мүн нютагай удха шанартай бусад асуудалнуудые шиидхэдэг.
Буряад Уласай гүрэнэй засаг
Буряад Республикада гүрэнэй засаг нэгэн байжа, хуули гаргаха, гүйсэдхэхы ба сүүдэй һалаа засаг болгон хубаарилагдажа бэелүүлэгдэдэг.
Буряад Уласай Президент Буряад Уласай толгойлогшо ба тэрэнэй дээдэ тушаалта нюур мүн.
Буряад Уласай Президентээр гуша наһа гүйсэһэн, һунгаха эрхэтэй Россиин Федерациин эрхэтэн 5 жэлэй болзорто һунгагдажа болодог.
Буряад Уласай Арадай Хурал (саашадаа — Арадай Хурал) — саг үргэлжын түлөөлэлгэтэ ба хуули зохёон гаргалгын гүрэнэй засагай дээдэ зургаан болоно.
Арадай Хурал нэгэ палататай, 66 депутадһаа бүридэдэг ба табан жэлэй болзорто һунгагдадаг.
Арадай Хурал түрүүшын сесси дээрэ өөрынгөө бүридэлһөө Түрүүлэгшые болон хоёр орлогшонорые нюусаар дуугаа үгэлгын дүнгөөр һунгадаг.
Арадай Хурал өөрынь Совет, хороонууд болон комиссинуудые бүридхэдэг.
Хороонууд:
1. Бюджедэй, налогой ба мүнгэн һангай талаар хороон;
2. Гүрэнэй байгуулалтын, нютагай өөһэдын хүтэлбэриин, хуули ёһоной ба гүрэнэй албанай асуудалнуудай талаар хороон;
3. Нютаг можонууд хоорондын харилсаанай, үндэһэтэнэй асуудалнуудай, залуушуулай политикын, ниитын ба шажанай нэгэдэлнүүдэй талаар хороон;
4. Газарай асуудалнуудай, хүдөө ажахын политикын ба эд хэрэглэлгын дэлгүүрэй талаар хороон;
5. Социальна политикын талаар хороон;
6. Экономическа политикын, байгаалиин нөөсэ баялигуудые ашаглалгын ба тойронхи оршон хамгаалгын хороон.
Арадай Хуралай Албан газар (Аппарат):
Арадай Хуралай Хэрэгүдые эрхилэлгэ — Албан газарай Хүтэлбэрилгэ
Эмхидхэлэй-техническэ хэлтэс
Хуули-ёһоной хэлтэс
Эрхэтэдэй хандалгын талаар угтан абалгын таһаг
Мэдээсэлэй-шэнжэлэлгын хэлтэс
Мүнгэн һангай ба эд хэрэгсэлэй-техническэ хангалгын хэлтэс
Гүрэнэй албанай ба данса эрхилэлгын таһаг
Олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдтэй ажаллаха таһаг
Буряад Уласай Засагай газар (саашадаа — Засагай газар) гүрэнэй засагай саг үргэлжын гүйсэдхэхы дээдэ зургаан мүн.
Засагай газарые Буряад Уласай Президент толгойлдог, тэрэ нэгэн доро Правительствын Түрүүлэгшэ мүн.
Засагай газар Буряад Уласай Президентын эрхэ түлөөлэлгын болзорто бүридхэгдэдэг.
Засагай газарай Түрүүлэгшын нэгэдэхи орлогшо болон орлогшонор, Буряад Республикын министрнүүд Засагай газарай гэшүүд болоно.
Засагай газарай Түрүүлэгшын орлогшонор:
1. Засагай газарай Түрүүлэгшын Нэгэдэхи орлогшо
2. Засагай газарай Түрүүлэгшын Социальна хүгжэлтын талаар орлогшо
3. Засагай газарай Түрүүлэгшын оршон һалбари хүгжөөлгын талаар орлогшо
4. Засагай газарай Түрүүлэгшын Экономическа хүгжэлтын талаар орлогшо
Буряад Уласай яаманууд:
1. Дотоодын хэрэгүүдэй
2. Мүнгэн һангай
3. Экономикын
4. Зөөриин ба газарай харилсаанай
5. Хүдөө ажахын ба эдеэ хоолой
6. Байгаалиин нөөсэнүүдэй
7. Барилгын ба гэр байрын-коммунальна ажахы шэнэлэлгын
8. Тарнспорт, элшэ хүсэ ба харгын ажахы хүгжөөлгын
9. Социальна хамгаалгын
10. Элүүрые хамгаалгын
11. Соёлой
12. Болбосоролой ба эрдэм ухаанай
Сүүдэй засаг
Буряад Уласай Конституционно Сүүд Буряад Республикын үндэһэн хуулида хараалагдаһан байгууламжые хамгаалха талаар сүүдэй засагай дээдэ зургаан болоно.
Буряад Уласай Верховно Сүүд юрэнхы асуудалнуудые сүүдтэ шиидхэхэ хэрэгүүдээр Буряад Республикын сүүдэй засагай дээдэ зургаан мүн.
Буряад Уласай Арбитражна Сүүд федеральна хуулинуудтай зохилдуулан, экономическа арсалдаануудые болон бусад хэрэгүүдые шиидхэдэг Буряад Республикын сүүдэй засагай дээдэ зургаан болоно.
Нютагай өөһэдын хүтэлбэри
Буряад Уласай нютагай өөһэдын хүтэлбэри нютагай удха шанартай асуудалнуудые хүн зоной бэеэ даагаад шиидхэхэ, мүн муниципальна зөөри эзэлэн эдлэхэ, ашаглаха ба эзэн ёһоор зонхилхо хэрэг хангадаг.
Буряад Уласай нютагай өөһэдын хүтэлбэриин зургаанууд муниципальна зөөри өөһэдөө мэдэжэ эрхилэн хүтэлдэг, нютагай бюджет бүрилдүүлдэг, баталдаг ба гүйсэдхэдэг, нютагай налогууд болон татабаринуудые тогтоодог, ниитын гурим сахилгые бэелүүлдэг, мүн нютагай удха шанартай бусад асуудалнуудые шиидхэдэг.