Буряад-монгол ороной мэдээжэ зон

Генерал Даба Цыденов

25 ноября 2021

650

Генерал Даба Цыденов
Даба Ринчинович Цыденов 1926 оной апрелиин 15-да Баргажан аймагай Угнаасай гэжэ багахан һууринда түрэһэн юм. Тэрэнэй эсэгэ Ц.Б. Ринчинов колхозой эдэбхитэй ажалшан байһан. 1938 ондо Даба Ринчинович Хурумхаанай дунда һургуули дүүргээ юм, 1944 ондо сэрэгэй албанда татагдаа, тэрэл сагһаа хойшо бүхы наһаниинь сэрэгэй албантай холбоотой байгаа.



Д.Р. Цыденов Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда хабаадаһан хүн юм. Противотанкова батлан хамгаалгын отделениин наводчигоор сэрэгэй албанда ябаһан. Тэрэ Ленинград шадар, Прибалтикада, Польшада, Германиин дэбисхэр дээрэ немец түрэмжэлэн эзэлэгшэдтэй байлдаһан, тулалдаһан юм. Хожомынь, ээлжээтэ дайсаниие — япон милитаристнуудые даралсаһан, бута сохилсоһон юм.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай һүүлдэ, Даба Ринчинович Москва хотын военна-финансова институт түгэсөө, удаань, Генеральна штабай Академида һуралсалаа үргэлжэлүүлээ. Дивизиин, корпусай, армиин финансова албанай начальнигай тушаалда хүдэлһэн юм. 1973 онһоо 1980 он болотор Д.Р. Цыденов Польшада сэрэгэй албаяа үргэлжэлүүлээ, тэндэ совет сэрэгэй бүлгэмэй финансова албаниие ударидаһан юм.

Хожомынь, Польшаһаа бусаад. Даба Ринчинович СССР-эй ДОСААФ-ай ЦК-да хүдэлһэн юм, удаань, ЦК-гай түрүүлэгшын финансова-экономическа асуудалнуудаар орлогшын тушаалда томилогдоһон юм. Тэрэ үедэ ДОСААФ-ай хүтэлбэригшэнь Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай гайхамшагта баатар А.И. Покрышкин байгаа, Даба Ринчинович тэрэ хүнэй дүтын хамжаа, хамта зүтхэлэгшэнь байһан юм. Цыденов ДОСААФ-ай съезднүүдэй делегат боложо, ажалнуудтань хабаадалсаһан юм, 1983 ондо ДОСААФ-ай Центральна комитедэй гэшүүнээр һунгагдаһан байна.

Польша гүрэндэ байха үедөө, Цыденов совет-польшын хамтарһан комиссиин гэшүүн байгаа юм, совет ба польшын арадуудай барисааниие, нүхэсэлые бэхижүүлгэдэ нэмэри оруулһанайнгаа түлөө, тэрэ Польшын «Золотой крест» гэһэн орденоор шагнагдаа һэн.
1984 оной февралиин 3-най СССР-эй Министрнүүдэй Соведэй тогтоолоор, Д.Р. Цыденовта «генерал-майор» гэһэн сэрэгэй соло олгогдоо юм.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын байлдаанда дайшалхы габьяагай, гүрэнөө батлан хамгаалха шадал бэхижүүлһэнэйнгөө түлөө, Д.Р. Цыденов Советска Союзай орденуудаар ба медальнуудаар шагнагдаһан юм, хари гүрэнүүдэй шагналнуудые баһал абаһан байна.
1984 ондо наһанайнгаа амаралтада гараад, Д.Р. Цыденов олониитын, ниигэмэй ажал ябуулжа эхилээ, тэрэ Москва хотын буряадуудай «Уряал» гэһэн бүлгэмэй, диаспорын ветерануудай Соведэй түрүүлэгшээр һунгагдаһан юм.

Генерал-майор Даба Ринчинович Цыденов 1997 оной майн 9-дэ удаан үбшэлһэнэйнгөө удаа, Москва хотодо наһа бараа.
 
Д.Р. Цыденов тухай:
1. Славный сын земли Бурятской // Бурятия, 1996, 17 июля;
2. Баторов В. Тоонтотоёо тасаршагүй // Буряад үнэн, 1995, майн 8;
3. Цыденов Д. Тоонто нютагууднай толорог лэ! // Буряад үнэн, 1996, июлиин 20;
4. Бараев В. Бурятские диаспоры // Буряад үнэн, Бизнес Олзо, 2004, январиин 30.