Бодхуултаһан табан азарга адуун

Анаа голой аажам нугануудта үдэжэ байдаг Дамба ноёной табан азарга адуун, мүн азаргануудта намнуулаад амяараа ябадаг элдэб үреэ морид булта хамтаран ниилэжэ, нэгэ һүрэг болоод, бүхы азаргануудые айлгадаг ехэ халюун азаргын хуряалгада орожо, Үдэ голоо үгсэн бодоһон юм ха. Тала, нуга газарта бэлшэжэ амараад, хада хүтэлөөр харгы гарган, тогтон торонгүй субажа, урдаһаань угтаһан, хойноһоонь дахаһан шононуудһаа залуу түл дахуулан хамгаалжа, азарга моридынь һүрэгэйнгөө эхин, һүүл хоёрто хубааран таража, хүлэртэрөө тэмсэлдэ жагсадагшье ушар олон байгаа. Адуунайнгаа орон эрьен бодоһые Дамба ноён дуулахадаа:

— Ошог! Дуратай, үргэмжэтэй газарта. Хориин дайда уужам. Хүбшэ дабажа арилхагүй даа, — гэжэ һанаа амараар хэлээд, ламхайгаа залажа найман Намсарай сахюусаа хуруулан далга абхуулжа, сан табюулаад, адуун тухайгаа һанаашархангүй, албан хэрэгээрээ албата зонойнгоо дунда аяншалдагаараа ябаа ха. Адуумни шэнэһэн түглэтэ, сэлгеэн нуурнуудтай, уужам Яруунын арада, дабаанай саана уужам нугада тогтон байрлаа гэжэ Дамба ноён дуулахадаа:

— Тиихэл байха. Тэндэ хоёрдохи түлөө абаад байхадань, Яруунынгаа албатые эрьенгээ адуугаа дайрахаб. Унагалжа түлөө абажа байрлаг. Адуунай ногоондо садажа шадал ороодүйдэ, Шагдар үбгэниие гулваа бүхэнһөө хоёр хоёр шиираг шумууһан хүбүүдтэйгээр эльгээжэ, адуу дэлһэлүүлхэ, азарга табиха гурбан үреэ халюун азаргын түл заажа үгэг, энэл үбгэмнай адууша хүн гээшэ. Һонин мэдээ асаржа дуулгаха байха,— гэжэ эльгээгээ һэн.

Адуунайнгаа унагалжа хоёрдохи түлөө абаад байхада, малай ногоондо садажа атарлаһан үедэ, намаг шабарай дороо нэбтэ гэдээдүйдэ Дамба ноён эсэгэ бүриин нэгэ нэгэ хүниие абаад, адуунайнгаа хуушан мүрөөр Түрхэл зорижо мордобо ха. Нохоониин нуурай игаабари хойморто амаржа хоноһон Дамба ноён үглөөгүүр сайлажа һуухадаа энеэбхилэн:

— Абжаа удагантай уулзажа зүүдэлээб, — гэжэ хөөрэһэн ха. Саашадаа замаа үргэлжэлүүлжэ, Яруунын хойморой буртагтай дабаанай нариихан харгыгаар гулдиржа шахуу дабажа ябахадаа:

— Яагаа зүүнэй һүбэ шэнги харгытай дабаан гээшэб? — гэжэ хэлээ. Тэрээнһээ хойшо Һүбын дабаан гээд тэрэнь нэршээ. Шулуутай дабаанай оройдо гараад, зохидхон талмай дээрэ амаржа тогтоходоо:

— Энэ дабаанай ёһотойл торгон орой мүн байна. Яагаа харатай энэ томо шулуун дундань байгаа юм. Тээ тэндэ, хоймортонь һуугаа һаа, табисын эзэн боложо тобойжо, дабаанай шэмэг болон һууха һэн ха, — гэһэн байгаа. Бүри хожом Түрхэл нютагай эгээл хүсэтэй гэжэ суурхаһан Шэрын Шиираб гэжэ хүн дабаанай эрэ томо шулууе үргэн мухарюулжа, хоймортонь болгожорхиһон юм гэдэг. Мүнөөшье тэрэ шулуун һуудаг. Аяншад тогтонгүй үнгэрдэггүй. Тэрэ шулуунай табсан-агы соо хэдэн үеын хашарһан мүнгэ харахат.