Алайр голой заха холын Куйта нютагта 1916 ондо түрэһэн Мария Степанова 1931 ондо Дээдэ-Үдэдэ багшанарай техникумдэ һурахаяа ерэһэн аад, искусствын техникумдэ орошоһон юм. Аза талааниинь һэн гү, али харгы зааһан одон тиишэнь залажа асарһан байгаа гү?! Тэрэ гэһээр бүхы наһаниинь Буряад театртай таһаршагүй холбоотой болоо һэн.
Түрүүшээр Мария шуран солбон басагадые, эдирхэн хүбүүдые, заримдаа наһажаал эхэнэрнүүдыешье наададаг байгаа. Харин уран бэлигэйнь онсо өөрсэ шадабари ондоохон шэглэлэй рольнуудые наадахадань элирээ һэн.
1937 ондо Буряад-Монголой театр А.Корнейчугай «Платон Кречет» гэһэн зүжэг найруулаа бэлэй. Залуу архитектор Лидын дүрэ зураглахадаа, М.Степанова сэдьхэлэйнь байдалые, ухаан бодолойнь гүйдэлые гүнзэгыгөөр, үнэншэмөөр харуулжа шадаа бшуу. Энэ арга шадабаринь сагай ошохо тума бүри хүгжэжэ, гүнзэгы трагическа удха нэмэһэн байна. Шекспирэй, Шиллерэй, Островскиин, Горькиин, Погодинай зүжэгүүдтэ байгуулһан эхэнэр хүнэй дүрэнүүдынь тэрэнэй үндэр дүй дүршэлтэй, һонор ухаатай зүжэгшэн болоһые тодоор гэршэлһэн тухай В.Найдакова тэмдэглэнэ.
Эдэ жэлнүүдтэ кинодо оло дахин наадаа. Бүри гушаад онуудай эхеэр «Наместник Будды» гэжэ фильмдэ буулгагдаһан юм. 1934 ондо «Восток-кино» гэжэ киностуди Буряад-Монголой театрай труппые Ялтада урижа, энэ фильм буулгаа бэлэй. Удаань «Пора таежного подснежника», «Золотой дом», «Только вдвоем», «След росомахи» кинофильмнүүдтэ наадаһан байна. Элитэ уран зохёолшо Ю.Рытхэугэй туужын удхаар «След росомахи» фильм буулгахада, Мария Николаевна Чукотка ошожо ерээ, мэдээжэ зонтой танилсаа, киногой арга дүрэнүүдые театрай тайзан дээрэ яагаад хэрэглэхэб гэһэн дүршэлтэй болоо бэлэй.
СССР-эй арадай зүжэгшэн гэһэн үндэр нэрэ зэргэтэй болоошье һаа, тэрэ эгээлэй юрын хүнэй ажабайдалтай һэн. Наһанайнгаа найдамтай хани нүхэр, РСФСР-эй габьяата артист П.Н.Николаевтай гурбан хүүгэдээ үндылгэһэн энэрхы эхэ, ашанараа үргэлсэжэ байһан хүгшэн эжы бэлэй. Хододоо номгон даруу абари зантай, ниитын ажалай үргэбшэһөө арсадаггүй хүн юм һэн. ВТО-гой хүтэлбэриин хорооной гэшүүн, депутат гэхэ мэтын ниитын ажал олдоод лэ байха. Гэбэшье тэрэнэй бүхы наһанай хэрэг — түрэл театртаа алба хэхэ гол ажалынь байгаа.
1983 ондо М.Н.Степанова ехээр үбдэжэ, эмнэлгын газарта ороод, гэдэргээ бусаагүй юм. Искусствын юртэмсэдэ бүхы наһаяа зорюулаа, үндэһэн театрайнгаа түрэл тайзан дээрэ одо заяаниинь ошотон бадараа.❚
Хэрэглэгдэһэн литература
1.Л.Ходорковская. Бурят-Монгольский театр. — Улан-Удэ, 1954.
2.В.Найдакова. Театральные портреты.- Улан-Удэ, 1984.
Мария Степанова
Мария Степанова
Түрүүшээр Мария шуран солбон басагадые, эдирхэн хүбүүдые, заримдаа наһажаал эхэнэрнүүдыешье наададаг байгаа. Харин уран бэлигэйнь онсо өөрсэ шадабари ондоохон шэглэлэй рольнуудые наадахадань элирээ һэн.
1937 ондо Буряад-Монголой театр А.Корнейчугай «Платон Кречет» гэһэн зүжэг найруулаа бэлэй. Залуу архитектор Лидын дүрэ зураглахадаа, М.Степанова сэдьхэлэйнь байдалые, ухаан бодолойнь гүйдэлые гүнзэгыгөөр, үнэншэмөөр харуулжа шадаа бшуу. Энэ арга шадабаринь сагай ошохо тума бүри хүгжэжэ, гүнзэгы трагическа удха нэмэһэн байна. Шекспирэй, Шиллерэй, Островскиин, Горькиин, Погодинай зүжэгүүдтэ байгуулһан эхэнэр хүнэй дүрэнүүдынь тэрэнэй үндэр дүй дүршэлтэй, һонор ухаатай зүжэгшэн болоһые тодоор гэршэлһэн тухай В.Найдакова тэмдэглэнэ.
Буряад драматургнуудай зүжэгүүдтэ тэрэ ондо ондоо зэргын, һонирхолтой дүрэнүүдые наадаһан байна. Жэшээлхэдэ, Ж.Тумуновай «Сэсэгмаа» зүжэгтэ зандарган, хомхой Тамжадай, Д.Батожабайн «Урбаанай уршагта ябадалнууд» зүжэгтэ энеэдэтэй, уймаршаг зантай Улхата хүгшэнэй дүрэ гэхэ мэтэ. Иимэ тад ондоо хүнүүдэй абари зангые, һанал бодолыень али болохо аргаар илгаруулан харуулжа шададаг байгаа: бэеэ абаха, гэшхэлхэ, хүл гараа, толгойгоо хүдэлгэхэһээ эхилээд, хүнтэй харилсаха арга мүрыень тобоймо тодоор зурагладаг байгаа.
Тэрэнэй зураглаһан дүрые ондоо хэнтэйшье һамархын аргагүй бэлэй. Иимэл аргаар тэрэнэй гол дүрэнүүд бүтээгдэһэн: хүлһэншэ Сырмаа, Васса Железнова, Бернарда Альба, Эрдэни-эхэ.
Эдэ жэлнүүдтэ кинодо оло дахин наадаа. Бүри гушаад онуудай эхеэр «Наместник Будды» гэжэ фильмдэ буулгагдаһан юм. 1934 ондо «Восток-кино» гэжэ киностуди Буряад-Монголой театрай труппые Ялтада урижа, энэ фильм буулгаа бэлэй. Удаань «Пора таежного подснежника», «Золотой дом», «Только вдвоем», «След росомахи» кинофильмнүүдтэ наадаһан байна. Элитэ уран зохёолшо Ю.Рытхэугэй туужын удхаар «След росомахи» фильм буулгахада, Мария Николаевна Чукотка ошожо ерээ, мэдээжэ зонтой танилсаа, киногой арга дүрэнүүдые театрай тайзан дээрэ яагаад хэрэглэхэб гэһэн дүршэлтэй болоо бэлэй.
СССР-эй арадай зүжэгшэн гэһэн үндэр нэрэ зэргэтэй болоошье һаа, тэрэ эгээлэй юрын хүнэй ажабайдалтай һэн. Наһанайнгаа найдамтай хани нүхэр, РСФСР-эй габьяата артист П.Н.Николаевтай гурбан хүүгэдээ үндылгэһэн энэрхы эхэ, ашанараа үргэлсэжэ байһан хүгшэн эжы бэлэй. Хододоо номгон даруу абари зантай, ниитын ажалай үргэбшэһөө арсадаггүй хүн юм һэн. ВТО-гой хүтэлбэриин хорооной гэшүүн, депутат гэхэ мэтын ниитын ажал олдоод лэ байха. Гэбэшье тэрэнэй бүхы наһанай хэрэг — түрэл театртаа алба хэхэ гол ажалынь байгаа.
1983 ондо М.Н.Степанова ехээр үбдэжэ, эмнэлгын газарта ороод, гэдэргээ бусаагүй юм. Искусствын юртэмсэдэ бүхы наһаяа зорюулаа, үндэһэн театрайнгаа түрэл тайзан дээрэ одо заяаниинь ошотон бадараа.❚
Хэрэглэгдэһэн литература
1.Л.Ходорковская. Бурят-Монгольский театр. — Улан-Удэ, 1954.
2.В.Найдакова. Театральные портреты.- Улан-Удэ, 1984.